Asset Publisher
historia nadleśnictwa
Pracownicy Nadleśnictwa Hańcza (fot. z archiwum nadleśnictwa)
Dawna siedziba Nadleśnictwa Pomorze
Nadleśnictwo Pomorze powstało w latach 1952/53, kiedy to podzielono Nadleśnictwa Krasnopol i Sejny na cztery Leśnictwa. W obecnym kształcie istnieje od roku 1973.
Historia lasów Nadleśnictwa Pomorze ściśle związana jest z istnieniem Puszczy Augustowskiej. Puszcza ta nazywana dawniej Sudawską lub Jaćwieską po założeniu miasta Augustów w roku 1561 przyjęła nazwę „Augustowskiej".
W wyniku podziału ziem pojaćwieskich między Litwę i Zakon powstały leśnictwa (puszcze): Merecka, Przełomska i Perstuńska zwana też Grodzieńską. Lasy Nadleśnictwa Pomorze stanowiły część Puszczy Przełomskiej, z wyjątkiem krańców północno-wschodnich, należących do Puszczy Perstuńskiej.
W 1589 r. lasy Nadleśnictwa Pomorze zostały włączone do ekonomiki Mariampolskiej stając się prywatną własnością panującego.
Początki służby leśnej (osoki) wywodzą się od osoczników (XV w.). Ich zadaniem było pilnowanie bogactw puszczańskich.
Od XVI wieku zaczęto pozyskiwać drewno, które spławiano rzekami Marychą, Czarną Hańczą
i Niemnem do Królewca lub Rozpudą, Nettą, Biebrzą i Wisłą do Gdańska.
Pierwsza wzmianka o miejscowości Pomorze pochodzi z 1568 roku. Był to ośrodek leśnictwa przełomskiego, siedzibą leśniczego był dwór Pomorze koło Gib. Zabudowania obecnego Nadleśnictwa Pomorze znajdują się w miejscu dawnej siedziby Leśniczych Przełomskich. Nazwa „leśniczy" określała dzierżawców dużych połaci puszczy, dorabiających się na dzierżawie wielkich fortun magnackich.
Włości folwarczne, wraz z całą puszczą, stały się w końcu XVII w. własnością Kamedułów. W latach trzydziestych XVIII w. powróciły
w ręce królewskie. W latach 1795 -1806 ziemie Suwalszczyzny znalazły się w zaborze Pruskim.
Puszczę Augustowską zaliczono do lasów rządowych. Wprowadzono wówczas nowy podział administracyjny dzieląc lasy puszczy na sześć leśnictw, a lasy dzisiejszego Nadleśnictwa Pomorze wchodziły w skład leśnictwa Pomorze. Dzieliło się ono na następujące straże: Maćkowa Ruda, Głęboki Bród, Wiłkokuk i Dymielowizna.
W 1807 r. puszcza znalazła się w granicach Księstwa Warszawskiego. Za czasów Królestwa Kongresowego, w latach 1823 - 1827, lasy obecnego Nadleśnictwa Pomorze wchodziły w skład leśnictwa Sejneńskiego. Po likwidacji Królestwa Kongresowego w 1864 r. lasy te przeszły na własność skarbu rosyjskiego i stan ten utrzymywał się do 1916 r.
Za czasów Królestwa Polskiego wybudowano Kanał Augustowski. Powstał on w latach 1824-1839 pod kierownictwem Ignacego Prądzyńskiego. Budowa kanału odbiła się niekorzystnie na środowisku przyrodniczym. Obniżenie poziomu wód gruntowych i powierzchniowych wpłynęło na zachwianie równowagi biologicznej w wielu ekosystemach leśnych
i bagiennych. Ułatwiony transport drzewa drogą wodną zintensyfikował eksploatację lasów.
Lasy Nadleśnictwa Pomorze zostały po raz pierwszy urządzone w roku 1840 metodą okresowo-powierzchniową. Puszczę podzielono na oddziały o powierzchni około 100 ha.
W okresie I wojny światowej Niemcy prowadzili rabunkową eksploatację puszczy. Zbudowali 4 tartaki w: Płocicznie, Augustowie, Bliźnie i Sajenku oraz kolejkę wąskotorową, łączącą część lasów puszczy z Płocicznem. Ponadto w Płocicznie powstała fabryka celulozy. W tym czasie wycięto 16772 ha drzewostanów, pozyskując około 4 mln m3 drewna. Powstałych zrębów nie odnawiano i nie prowadzono pielęgnacji drzewostanów.
W roku 1931 w Puszczy Augustowskiej przeprowadzono nadzwyczajną rewizję wszystkich planów urządzenia lasu. W trakcie jej prac Puszczę podzielono na dwa obręby, ustanowiono nowy podział powierzchniowy, tworząc oddziały o powierzchni około 25 ha.
W czasie II wojny światowej, lasy Nadleśnictwa Pomorze nie poniosły zbyt dotkliwych strat. Tereny te zostały włączone do Rzeszy i gospodarka była prowadzona raczej pod kątem hodowlanym niż eksploatacyjnym. Niemniej jednak prowadzono dosyć intensywne użytkowanie rębne. Wycinano drzewa na surowiec wywożony na zachód oraz na budowę umocnień wojskowych i dróg. Wiele zniszczeń spowodowały także bezpośrednie działania wojenne. W latach 1944-1945 wybuchło dużo pożarów, a część drzewostanów została silnie postrzelana.
Po drugiej wojnie światowej cała Puszcza z wyjątkiem wschodniej części nadleśnictw Hańcza i Sejny znalazła się w granicach Polski. Nastąpił nowy podział Puszczy na nadleśnictwa: Wigry, Suwałki, Rozpuda, Krasnopol, Sejny, Augustów, Szczebra, Białobrzegi, Rudawka i Krasne.
W latach 1952/53 podzielono Nadleśnictwo Krasnopol i Sejny na cztery nadleśnictwa: Maćkowa Ruda, Głęboki Bród, Pomorze i Czarna Hańcza.
W roku 1973 lasy Nadleśnictwa Czarna Hańcza i Nadleśnictwa Pomorze połączono
w jedną jednostkę administracyjną pod nazwą Nadleśnictwo Pomorze, składającą się z dwóch obrębów: Czarna Hańcza i Pomorze z siedzibą we wsi Pomorze.
Asset Publisher
Asset Publisher
Lasy nadleśnictwa
Lasy nadleśnictwa
Fot. K. Bednarski
Fot. K. Bednarski
Fot. K. Bednarski
Pod zarządem Nadleśnictwa Pomorze znajduje się ponad 15 tys. ha lasów. Jest to teren bardzo ciekawy i zróżnicowany przyrodniczo. Bogaty jest zarówno świat zwierzęcy, jak i roślinny.
Nadleśnictwo Pomorze położone jest w północno-wschodniej części Puszczy Augustowskiej i południowo-zachodniej części Pojezierza Suwalskiego. Puszcza położona jest zasadniczo na utworach glacjofluwialnych (sandrach), które wytworzyły się w fazie poznańskiej zlodowacenia bałtyckiego. Sandr suwalsko-augustowski zajmuje około 1200 km2 powierzchni i zbudowany jest z drobno i średnioziarnistych piasków dochodzących w rejonie Mikaszówki i Augustowa do 50 m miąższości. Pod piaskami sandrowymi zalega kilkumetrowy podkład gliny, a pod nią znów piaski glacjofluwialne. Miejscami glina „wynurza" się na powierzchnię tworząc wyspy wśród sandru.
Powierzchnia równiny sandrowej znajduje się na wysokości około 140 m n.p.m. i obniża się w kierunku południowo-zachodnim. Powierzchnię równiny urozmaicają misy licznych jezior, które świadczą o „zagrzebanej" pod piaskami rzeźbie lodowcowej starszych faz.
Z budową geologiczną ściśle związane są szata roślinna i świat zwierzęcy, tworzące razem całą gamę przeróżnych ekosystemów.Dla nas, leśników, najważniejsze to ekosystemy leśne i związane z nimi ekosystemy łąk śródleśnych i stref ekotonowych (specyficzne partie drzewostanów, znajdujące się na przejściu pomiędzy lasem i krajobrazem otwartym lub na przejściu pomiędzy różnymi drzewostanami we wnętrzu kompleksów leśnych). Ta ścisła zależność biocenozy leśnej i biotopu oraz znaczna ich różnorodność spowodowały, że wydzielono kilkanaście typów siedliskowych lasu. Wśród których dominującymi są: Bśw i BMśw.
Szata roślinna ekosystemu leśnego to nie tylko drzewa. Krzewy i rośliny runa to ważne jego elementy składowe. Spośród nich na naszym terenie występuje kilkadziesiąt gatunków podlegających ochronie gatunkowej. Najciekawsze to obuwik pospolity, storczyk plamisty, podkolan biały, listera jajowata, lilia złotogłów, miłek wiosenny, widłaki goździsty i jałowcowaty. Stanowiska występowania tych roślin chroni się u nas czynnie, a więc nie prowadzi się tu prac gospodarczych, mogących je zniszczyć. Chronione są także najokazalsze egzemplarze drzew w ramach pomników przyrody.
Świat zwierzęcy lasów jest równie bogaty, jak roślinny. Gromada ssaków reprezentowana jest przez podstawowe gatunki łowne: jelenia, sarnę, dzika, lisa, jenota, borsuka, kunę, norkę, tchórza i piżmaka. Z ciekawszych zwierząt chronionych odnotowano występowanie wilka, rysia, łasicy, mopka, mroczków, a z częściowo chronionych – bobra i wydrę. Ptaki reprezentowane są przez wiele gatunków rzadkich i zagrożonych: włochatkę, bielika bociana czarnego, błotniaki, krogulca, kobuza, derkacza, płomykówkę, pójdźkę, puszczyka, dudka, świergotka drzewnego, muchołówkę małą, białoszyją i żałobną, wilgę i naszą dumę – głuszca.
Z gromady gadów występują u nas jaszczurka zwinka i żyworodna, padalec oraz węże: żmija zygzakowata i zaskroniec . Z płazów występują m.in. traszka, rzekotka, ropuchy paskówki, kumaki nizinne a z owadów m.in. czerwończyk nieparek, czerwończyk fioletek, zalotka większa oraz biegacze.